พระตักม้อโชวซือ

        อิดจ้อโจวซือ  หรือตามนามที่เรียกขานท่านมีหลายชื่อ  คือ  ตัดม้อโจวซือ ตักม้อโจวซือ ตักม้อไท่ซือ พุทิตัดม้อ หรือ พระโพธิธรรม  ตัวจ้อ  พระสังฆปรินายกองค์ที่ ๑  พระสังฆราชโพธิธรรมมหาครูบา  และได้รับพระราชทานสมณศักดิ์ว่า  “อี่กักไท่ซือ”

        พระโพธิธรรม  เป็นชาวอินเดีย  เป็นพระราชโอรสองค์ที่สาม  ของพระมหากษัตริย์อินเดีย ( เฮียงจื่ออ๋อง – ฟ่านกั๋วหวาง )  ท่านประสูติเมื่อ พ.ศ.  ๑๐๑๓   บางตำนานกล่าวว่าพระบิดาของท่านเป็นกษัตริย์แคว้นคันธารราษฎร์ อินเดียตอนเหนือ  บางตำนานกล่าวว่า เป็นกษัตริย์ทางอินเดียตอนใต้  ในช่วงสมัยนั้น พระมหากษัตริย์อินเดีย เป็นราชวงศ์คุปตะ ซึ่งครองอินเดียระหว่างพ.ศ. ๘๖๓ – ๑๐๙๓ ราชวงศ์นี้ได้สนับสนุนทั้งพระพุทธศาสนาและศาสนาเชน ในช่วงที่พระโพธิธรรมประสูติมีกษัตริย์ที่น่าสนใจคือ  พระเจ้ากุมาราคุปต์ที่ ๒  ครองราชย์ระหว่าง พ.ศ. ๑๐๑๐ – ๑๐๒๐  และพระเจ้าพุทธคุปต์ ครองราชย์ระหว่าง พ.ศ.  ๑๐๒๐ – ๑๐๔๙?  ทรงเป็นชนชาวอารยะผิวขาว มิใช่ชาวทมิฬซึ่งมีผิวดำแถบอินเดียภาคใต้  เมื่อดูพระนามพระมหากษัตริย์ทั้งสองพระองค์แล้วน่าจะเป็นองค์หลังมากกว่า เมื่อพระโพธิธรรมพระชนมายุได้ ๗ ปี  พระบิดาเสด็จขึ้นเสวยราชสมบัติ ท่านคงได้ศึกษาทางพระพุทธศาสนากับพระอาจารย์และผนวชเป็นพระสงฆ์  เป็น พระโพธิธรรม ( พุทิตักม้อ )  ท่านได้ศึกษาธรรมอย่างสูง และยังได้ศึกษาคัมภีร์ของทุกๆศาสนา ทรงศึกษาวรรณคดีและอักษรศาสตร์โบราณจนแตกฉาน  ทรงเป็นนักปราชญ์ ท่านเคยนั่งเข้าฌานต่อหน้าพระศพของพระบิดาท่านตลอดถึง ๗ วันขณะเมื่ออายุประมาณ ๓๖ ปี

        หลังจากนั้นท่านได้ศึกษาพระพุทธศาสนากับพระสังฆราชปรัชญาตาระเถระ พระสังฆปรินายกองค์ที่ ๒๗ ของอินเดีย  จนอายุได้ ๕๔ ปี จึงเดินทางไปเผยแผ่ธรรมยังประเทศจีนตามคำแนะนำของพระสังฆราช  ท่านเดินทางถึงจีนเมื่อวันที่ ๒๑ ค่ำ เดือน ๙ ที่ท่าเรือเมืองกว่างโจว มณฑลกว่างตง เมื่อ พ.ศ. ๑๐๗๐   โดยมีข้าหลวงเมืองกว่างโจว ชื่อ “ เซียวงัง”เป็นผู้ต้อนรับ  พร้อมกับมีหนังสือแจ้งไปยังราชสำนักที่เมืองเจี้ยนคัง ( นานกิง ) เมืองหลวง  ฮ่องเต้เหลียงอู่จิ้นตี้ ( เซียวหย่วน ) แห่งราชวงศ์เหลียง ซึ่งครองราชย์ระหว่าง พ.ศ. ๑๐๔๕ – ๑๐๙๒  ทรงนับถือพระพุทธศาสนา ฝ่ายมหายาน ทรงเคร่งครัดและเลื่อมใสมาก โปรดฯให้เผยแผ่พระพุทธศาสนาไปทั่วประเทศ พร้อมทั้งสร้างวัดบวชพระสงฆ์เป็นอันมาก เมื่อทรงทราบเรื่องพระโพธิธรรมจึงให้เข้าเฝ้าที่เมืองเจี้ยนคัง เพื่อทรงสนทนาธรรม

 ฮ่องเต้เหลียงอู่จิ้นตี้ตรัสถามว่า  “ข้า แต่พระโพธิธรรม  โยมได้ก่อสร้างวัด อุโบสถ วิหาร สร้างพระไตรปิฎก อนุญาตให้คนบวช โปรยทาน ถวายภัตตาหารเจแด่พระภิกษุสงฆ์เป็นจำนวนมากเช่นนี้แล้ว โยมจะได้รับกุศลอย่างไรเพียงไร”

พระโพธิธรรมทูลว่า  “ขอ ถวายพระพร  มหาบพิตรจะได้ไม่มากนัก แต่จะได้เพียงสวรรค์สมบัติ  หรือมนุษย์สมบัติเท่านั้น  จะให้ถึงพระนิพพาน  มหาบพิตรจะต้องปฏิบัติทางใจคือบำเพ็ญฌานสมาบัติเท่านั้น”

พระองค์ตรัสถามว่า  “ข้าแต่พระผู้เป็นเจ้า  อริยสัจ คืออะไร”

 พระโพธิธรรมตอบว่า “มหาบพิตร  ไม่มี”

 พระองค์ตรัสถามว่า  “ต่อหน้าโยมนี้  คือใคร”

 พระโพธิธรรมตอบว่า  “มหาราชะ  ไม่รู้จัก”

         ฮ่องเต้เหลียงอู่จิ้นตี้ทรงไม่เข้าใจในข้อธรรมที่สนทนาจากคำตอบของพระโพธิ ธรรมเท่าไรนัก  ท่านโพธิธรรมจึงทูลลาแล้วเดินทางต่อไปยังเมืองลั่วหยาง  ขณะที่ท่านเดินทางผ่านตำบลใด เด็กๆต่างกลัวเมื่อเห็นคนต่างถิ่นเป็นแขกมีหนวดเครารุงรัง  ข้างพ่อแม่ต่างกลัวคิดว่าแขกคนนี้จะมาขโมยเด็ก  เมื่อท่านเดินผ่านวัดแห่งหนึ่ง ที่เมืองหนานชิง  เห็นพระภิกษุเสิ่นกวงกำลังเทศน์อยู่ 

 พระโพธิธรรมถามว่า  “ท่านกำลังสอนเรื่องอะไร”

พระเสิ่นกวง  “ผมกำลังสอนเรื่องพระไตรปิฎกอยู่ครับ”

พระโพธิธรรม  “ทำไมต้องสอนพระไตรปิฎกด้วย”

พระเสิ่นกวง    “ผมต้องการให้ชาวบ้านหลุดพ้นจากการเกิดและการตายครับ”

พระโพธิธรรม    “อ้าว ทำไมทำอย่างนั้นละท่าน  ก็ตัวอักษรที่จารึกในพระไตรปิฎกเป็นสีดำ  แล้วกระดาษที่ใช้เขียนก็สีขาว  แล้วจะเอาไปสอนให้ชาวบ้านหลุดพ้นจากการเกิดการตายได้อย่างไรกัน”

       พระเสิ่นกวงหมดปัญญาตอบท่านโพธิธรรม  แต่ ก็เทศน์ต่อไป  ยังนึกในใจว่า พระภิกษุอินเดียเขี้ยวยาวสองซี่นี่มาว่าเราเทศน์ผิดเทศน์ถูก ขอเทศน์จบก่อนเถอะจะถอนเขี้ยวออกมาให้ลูกศิษย์เราดู

        เมื่อเทศน์จบลงจากธรรมาสน์  พระเสิ่นกวงจึงให้ศิษย์ยกน้ำชาไปถวายพระโพธิธรรม  เมื่อท่านฉันเสร็จจึงถอนเขี้ยวใส่ถ้วยชาบอกเด็กให้ยกไปให้พระเสิ่นกวงแล้ว เดินออกจากวัดนั้นไป  ข้างพระเสิ่นกวงเห็นเขี้ยวสองซี่ที่ตนเพียงแต่นึกจะถอนเท่านั้น  แต่พระอินเดียรูปนี้รู้ด้วยจิต มิใช่เป็นพระธรรมดาแน่  จึงรีบเดินตามท่านไปถึงท่าน้ำ  เห็นท่านถอนหญ้าต้นหนึ่งโยนลงไปในแม่น้ำแล้วท่านกระโดดลงไปยืนบนหญ้านั้น

         พระเสิ่นกวงร้องเรียกเพื่อขอโทษ  ท่านได้แต่ยิ้มแถมกวักมือให้กระโดดลงไปด้วย  พระเสิ่นกวงว่ายน้ำไม่เป็นได้แต่ตะโกนเรียก  ยายแก่ข้างฝั่งน้ำเห็นดังนั้นจึงถวายมัดต้นปอให้  พระเสิ่นกวงจึงโยนมัดปอลงไปพร้อมกับกระโดดลงไปด้วยตามพระโพธิธรรม

        ทั้งสองเดินทางถึงภูเขาซงซาน  พักที่วัดเส้าหลิน  เมืองเติงฟง  พระเสิ่นกวงจึงปฏิบัติตนเป็นลูกศิษย์พระโพธิธรรมเพื่อขอศึกษาธรรมชั้นสูงจาก ท่าน  ในช่วงฤดูหนาวหิมะปกคลุมไปทั่ว  ท่ามกลางหิมะแต่พระโพธิธรรมก็ยังนั่งเข้าฌานอยู่ มีพระเสิ่นกวงยืนเฝ้าปรนนิบัติอยู่ใกล้ๆ

 พระโพธิธรรมจึงถามว่า  “เธอมายืนตากหิมะอยู่นี่  ต้องการอะไรหรือ”

พระเสิ่นกวง   “ผมมาขอเรียนธรรมะจากท่านอาจารย์ครับ”     เห็นอาจารย์ไม่ตอบ  จึงถามต่อไปว่า   “หัวใจแห่งธรรมะของพระพุทธเจ้านั้น  เป็นสิ่งที่พูดหรือแสดงออกมาให้เห็นได้ ฟังได้ หรือไม่ครับ”

พระโพธิธรรม   “หัวใจแห่งธรรมะของพระพุทธเจ้าทั้งหลายนั้น ไม่ใช่ได้มาจากผู้อื่น  และไม่ใช่จะสอนให้แก่กันง่ายๆ  เธอมีความศรัทธามากแค่ไหน”

พระเสิ่นกวงได้ยินดังนั้นจึงเข้าไปเอามีดออกมาฟันแขนซ้ายของตนขาดแล้วเอาไป มอบให้อาจารย์  เพื่อแสดงให้เห็นว่าตนมีความศรัทธาในธรรมะมากแค่ไหน

 พระโพธิธรรม  “เธออยากจะเรียนธรรมะอะไร”

 พระเสิ่นกวง   “จิตของผมมันไม่สงบ  ขอให้อาจารย์ทำให้มันสงบด้วยเถิด”

 พระโพธิธรรม   “เธอจงเอาจิตของเธอออกมาซิ ฉันจะทำจิตให้มันสงบเอง”

 พระเสิ่นกวง  “ผมหาจิตไม่พบครับ”

พระโพธิธรรม   “ฉันได้ทำจิตของเธอสงบแล้ว”

  พระเสิ่นกวงได้ยินดังนั้นก็บรรลุธรรมทันทีและได้ศึกษาธรรมต่างๆอีกมากเป็นเวลา หลายปี ข้างพระโพธิธรรมเห็นว่า การศึกษาคัมภีร์อย่างเดียวยากที่จะสำเร็จมรรคผลได้ แต่จะสำเร็จผลนั้นจะต้องเข้านิโรธสมาบัติเท่านั้น  เมื่อคิดได้ดังนี้ ท่านจึงเริ่มบำเพ็ญเพียรด้วยการนั่งหันหน้าเข้ากำแพงศิลาถึง ๙ ปี จึงสำเร็จมรรคผล  ต่อมาพระโพธิธรรมเห็นว่าพระเสิ่นกวงเป็นผู้ที่เหมาะสมที่จะเป็นผู้นำ จึงได้ถ่ายทอด  บาตร จีวร  สังฆาฏิ คำภีร์หลายผูกให้แก่พระเสิ่นกวง  และเปลี่ยนชื่อจากพระเสิ่นกวงเป็น  “พระเว่ยโห” หรือ “ฮุยค้อ”  แล้วได้เดินทางไปเมืองอู่หมิงที่วัดซีเซียยี่ 

 วันหนึ่งพระโพธิธรรมต้องการทดสอบความรู้ทางธรรมะจากศิษย์ทั้งหมด ท่านจึงได้ประชุมแล้วตั้งคำปริศนาธรรมให้ศิษย์ตอบ

 พระโพธิธรรม  “ธรรมะที่แท้จริงนั้นคืออะไร”

 พระเต้าอี้ตอบว่า  “ไม่ยึดติดหนังสือ ไม่ทิ้งไปจากตัวหนังสือ อยู่เหนือการยอมรับและเหนือการปฏิเสธครับ”

 พระโพธิธรรม  “  เอ้า ถูก  เธอจงเอาหนังฉันไป”

 พระภิกษุณีจุงชื้อตอบว่า “เหมือนกับพระอานนท์เห็นพุทธภูมิเพียงแวบเดียวแล้วไม่เคยเห็นอีกเลยค่ะ”

 ท่านอาจารย์  “เอ้า ถูก  เธอจงเอาเนื้อฉันไป”

 ข้างพระฮุยค้อยืนสงบนิ่งไม่ปริปากตอบว่ากระไร ใช้ความนิ่งเป็นคำตอบ

 ท่านอาจารย์  “ เอ้า  ถูก  เธอเอากระดูกฉันไป”

      พระโพธิธรรมมาประเทศจีนครั้งนั้นก็เพื่อสลายร่างกายของท่านแจกไปทั้งสามคนจน หมด ท่านจึงไม่มีอะไรอีกแล้ว  อย่างไรก็ตามธรรมะที่ท่านได้สนทนากับพระฮุยค้อมีหลายเรื่องที่น่าสนใจ

         ในช่วงที่ท่านเป็นสังฆปรินายกองค์ที่ ๑ ของจีนนั้น  ย่อมมีพระบางรูปอิจฉาแล้ววางแผนสังหารท่านด้วยยาพิษถึง  ๖ ครั้ง  พระที่ว่าคือ พระโพธิรักษ์กับพระกวงตุงซึ่งมีตำแหน่งเป็นรองประธานคณะสงฆ์  การวางยาพิษด้วยการใส่ลงไปในอาหารเจให้ท่านฉัน  ท่านทราบและฉันเข้าไปด้วย  แต่ท่านมีวิธีการแก้ไขจนรอดชีวิต 

        เมื่อถึงกาลเวลาที่จะดับขันธ์ท่านจึงประชุมศิษย์แล้วนั่งสมาธิเข้าฌานจน ดับขันธ์ เป็นปีไท่ชิงที่ ๓ พ.ศ. ๑๐๙๒เมื่อความทรงทราบถึงฮ่องเต้เหลียงอู่จิ้นตี้  พระองค์จึงพระราชทานสมณศักดิ์ให้ว่า “อี่กักไท่ซือ” แล้วโปรดฯให้สร้างพระสถูปเจดีย์บรรจุพระศพพระโพธิธรรม พร้อมกับจารึกสมณศักดิ์ดังกล่าวไว้ที่หน้าพระสถูปด้วย  และยังได้พระราชทานนามพระสถูปองค์นี้ว่า “พระสถูปโคงกวง” ซึ่งประดิษฐานอยู่ที่เนินเขาฮิงยื่อซาน

         ท่านเสนาบดีซุงหยุงแห่งราชวงศ์เว่ยตะวันออกพ.ศ.  ๑๐๗๗ – ๑๐๙๓  ได้เดินทางผ่านภูเขาจุงหนานที่เมืองซุนหลิง  ท่านได้พบพระโพธิธรรมกลางทาง  พระโพธิธรรมบอกว่า  “ฮ่องเต้ของท่านจะเสด็จสวรรคตวันนี้ ขอให้ท่านรีบเดินทางเข้าเมืองหลวงเถิด”  ท่านซุงหยุงฉงนใจว่าพระรูปนี้ทราบได้อย่างไร 

  แล้วกลับถามพระว่า  “พระคุณเจ้าจะไปไหน”

 พระท่านตอบว่า  “อาตมากำลังเดินทางกลับไปประเทศอินเดีย ที่มาจีนครั้งนี้ต้องการจะมอบของบางอย่างให้แก่คนสามคน”

         เมื่อเสนาบดีซุงหยุงเดินทางถึงเมืองหลวงปรากฏว่าฮ่องเต้เซียวจิ้นตี้ ( หยวนซ่านเจี้ยน )เสด็จสวรรคตจริงตามที่พระท่านบอก ซึ่งเป็นปีอู่ติ้งที่ ๘ พ.ศ. ๑๐๙๓ เมื่อซุงหยุงถามถึงพระโพธิธรรมว่าท่านพำนักอยู่ที่ใด  ชาวเมืองตอบว่า  ท่านได้มรณภาพไปนานแล้ว  ทุกคนก็เอะใจจึงเดินทางไปยังสุสานของท่าน  ปรากฏว่าหลุมพระศพว่างเปล่า มีรองเท้าอยู่ข้างเดียวเท่านั้น

        หลังจากท่านมรณภาพแล้ว  พระฮุยค้อดำเนินงานพระพุทธศาสนาตามที่พระโพธิธรรมได้ทรงมอบหมาย และเป็นพระสังฆปรินายกองค์ที่ ๒

        :   สมบูรณ์ แก่นตะเคียน   ๙  กันยายน  ๒๕๕๐

Title :   Patriarch Bodhidharma ; First Chinese Patriarch of Mahayana.

       :    Somboon Kantakian